Verhelderen is het kernwoord van mijn loopbaan

Dat begon tijdens mijn studie Economie, waarin zaken soms heel helder en soms juist vaag werden uitgelegd. Ik leerde als inhoudsmens dat vorm er wel degelijk toe doet: met slecht materiaal wil je niet leren. En ik leerde dat het waar was wat men zei: een 'klik' met de leerkracht stimuleert het leersucces. Vanaf de zijlijn kreeg ik een fascinatie mee voor chaostheorie en complexiteitswetenschap. Iets waarmee ik vervolgens meer dan 20 jaar niets zou doen.

Foto (c) Victor Bos​Ik probeerde zelf te verhelderen op papier, in mijn scriptie over de rol van het bankwezen in financiële crises (in 1992!). In het collegegeven op diverse HBO’s sinds 1992 leerde ik gaandeweg de kneepjes van effectief verhelderen in het klaslokaal. Aandacht schenken bleek een belangrijke rol te spelen: luisteren, inleven, relativeren (humor!), de kracht van het detail. De metafoor van de dauwdruppel zou een belangrijke pijler worden in mijn tweede boek.

Het feit dat ik tussen1999 en 2015 economiecollege gaf bij een Journalistenopleiding maakt het extra leerzaam, want moeilijk: studenten zijn niet bepaald dol op Economie. Alleen zeggen dat het wèl belangrijk is, voldoet niet. Mensen willen op de een of andere manier bevlogenheid merken. Een passie die duidelijk maakt waarom je doet wat je doet.

'Dank voor de nazorg. Ze is kenmerkend voor de manier waarop je de training geeft. Je draait geen lesje af maar bent oprecht geïnteresseerd en betrokken.'  - Deelnemer na een training Basis Provinciefinanciën

Tja, dus waarom doe ik wat ik doe? Op een oppervlakkig niveau om de kick: het kippenvel dat je krijgt als 'het' voor iemand ineens helder wordt, mede dankzij jou (vroeger zeiden we: als het kwartje valt). Of de kick als er een verhaal of item gepubliceerd wordt waar een research-deeltje van jou in zit. Maar kicks stompen af door gewenning. Op een wat dieper niveau gaat het uiteindelijk om zingeving. Zien dat het beter kan en anders kan, en (bijna intuïtief) voor je zien hoe jij daar een zinvolle bijdrage aan kunt leveren.

En over intuïtie gesproken: pas in 2014 kwam ik er toe om me weer te verdiepen in complexiteit met het ontwikkelen van een hulpmiddel om journalisten beter om te laten gaan met complexe vraagstukken (Systemic journalism). En hoewel ik bijna alles van mijn studietijd had weggegooid, had ik die ene reader bewaard...

The task of knowing is to swim in the complex.' - David Weinberger